З 11 па 17 лістапада 2023 года ў Беларусі праводзіцца Сусветны тыдзень павышэння дасведчанасці аб праблеме ўстойлівасці да супрацьмікробных прэпаратаў (ранейшая назва – Сусветны тыдзень рацыянальнага выкарыстання антыбіётыкаў).
Гэтая праблема датычыцца ўсіх нас. Яна ўяўляе пагрозу для чалавека, жывёл, раслін і навакольнага асяроддзя. Менавіта таму ў 2023 годзе лозунгам гэтай кампаніі стаў заклік да супрацоўніцтва паміж рознымі сектарамі эканомікі для захавання эфектыўнасці гэтых жыццёва важных лекавых сродкаў, які гучыць так: «Аб’яднаем намаганні для супрацьдзеяння ўстойлівасці да супрацьмікробных прэпаратаў».
Спецыялісты лічаць, што рашэнне гэтай глабальнай задачы дасць магчымасць эфектыўна прымяняць антыбіётыкі для лячэння інфекцыйных захворванняў ва ўсім свеце.
Трохі гісторыі
Упершыню праблема правільнага выкарыстання супрацьмікробных прэпаратаў была ўзнята Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя (СААЗ) у 2015 годзе. З таго часу штогод праводзяцца маштабныя мерапрыемствы з мэтай павышэння дасведчанасці людзей ва ўсім свеце аб праблеме ўстойлівасці інфекцый да супрацьмікробных прэпаратаў, а таксама аб прымяненні перадавых падыходаў, якія даюць магчымасць не дапусціць яе далейшага развіцця і распаўсюджвання.
Антыбіётыкі. Наступствы іх нерацыянальнага выкарыстання
Антыбіётыкі (противомикробные сродкі) – гэта рэчывы сінтэтычнага або прыроднага паходжання, якія знішчаюць мікраарганізмы (бактэрыцыднае дзеянне) або душаць іх здольнасць да размнажэння (бактэрыястатычнага дзеянне).
Цяпер па прычыне антымікробнай устойлівасці гінуць каля 700 тысяч чалавек за год. На думку экспертаў, калі сітуацыя з прымяненнем антыбіётыкаў не зменіцца, то да 2050 года антымікробная рэзістэнтнасць стане прычынай 10 мільёнаў смерцяў штогод і перавысіць смяротнасць ад анкалагічных захворванняў.
Устойлівасць да антыбіётыкаў з’яўляецца следствам іх нерацыянальнага выкарыстання, гэта значыць:
- прымяненне іх без неабходнасці;
- на працягу вельмі кароткага прамежку часу і ў недастатковых дозах;
- выкарыстанне іх не па прызначэнні, гэта значыць для лячэння захворвання, якое дадзены прэпарат не лечыць.
Па меры развіцця ўстойлівасці эфектыўнасць лекаў паступова змяншаецца і ў выніку губляецца цалкам. Мікраарганізмы выжываюць і нават растуць пры наяўнасці канцэнтрацыі антыбіётыка, дастатковай для знішчэння або падаўлення іх росту пры нармальных умовах.
У гэтых выпадках узнікае запатрабаванне ў падборы іншых супрацьмікробных прэпаратаў, да якіх захоўваецца адчувальнасць мікробаў, што падаўжае працэс лячэння і можа прывесці да ўскладненняў, да больш працяглай шпіталізацыі, да павелічэння медыцынскіх выдаткаў.
Устойлівасць да антыбіётыкаў – адна з найбольш сур’ёзных пагроз для здароўя чалавецтва
- Устойлівасць да антыбіётыкаў можа закрануць любога чалавека, у любым узросце і ў любой краіне.
- Усё больш інфекцыйных захворванняў (напрыклад, пнеўманію, сухоты, сальманелёз) становіцца цяжэй лячыць з-за зніжэння эфектыўнасці антыбіётыкаў.
Рэкамендацыі па прафілактыцы развіцця ўстойлівасці да антыбіётыкаў
Кожны з нас можа ўнесці свой уклад у барацьбу з устойлівасцю да супрацьмікробных прэпаратаў, прытрымліваючыся распрацаваным спецыялістамі рэкамендацый:
- прымайце антыбіётыкі толькі па прызначэнні лекара;
- заўсёды выконвайце рэкамендуемую дазоўку і тэрмін прымянення прызначаных супрацьмікробных прэпаратаў;
- ніколі не перадавайце свае антыбіётыкі іншым асобам і не дапівайце астатнія прэпараты «бо шкада выкідаць»;
- для зніжэння рызыкі захворвання ўжывайце меры прафілактычнага характару, у тым ліку праводзіце вакцынацыю;
- прадухіляйце заражэнне – рэгулярна мыйце рукі, выконвайце правілы гігіены падчас прыгатавання ежы, выкарыстоўвайце толькі якасныя прадукты і ваду, пазбягайце кантактаў з хворымі.
Замест заключэння
Цяпер вядзецца распрацоўка новых антыбіётыкаў. Гэтая праца можа заняць 10-15 год. Але, як лічаць адмыслоўцы, ніводны з іх не будзе эфектыўны супраць найболей небяспечных формаў бактэрый з ужо якая развілася ўстойлівасцю да сучасных супрацьмікробных прэпаратаў.
Вызначэнне адчувальнасці да супрацьмікробных прэпаратаў
З мэтай рацыянальнага выкарыстання антыбіётыкаў распрацаваны метад лабараторнага вызначэння адчувальнасці да супрацьмікробных прэпаратаў. Зрабіць такое даследаванне можна ў мікрабіялагічнай лабараторыі Брэсцкага абласнога ЦГЭіГЗ па адрасе: вул. Савецкіх пагранічнікаў, 54 (тэлефоны для кантактаў 53-64-52 і 53-66-95 з 8.00 да 17.00, абед з 13.00 да 14.00).
Урач па медычнай прафілактыцы Брэсцкага абласнога Цэнтра гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя В.С. Машэнская.
