Сусветны дзень здаровага харчавання заклікае кожнага чалавека задумацца аб сваім здароўі і штодзённым рацыёне харчавання.
Харчаванне – адзін з найбольш важных аспектаў здаровага ладу жыцця. У арганізме чалавека няма практычна ніводнага органа і сістэмы, нармальная жыццядзейнасць якіх не залежала бы ад сілкавання. У цяперашні час навукова даказаная сувязь паміж харчаваннем і развіццём асноўных хранічных неінфекцыйных захворванняў, у тым ліку сардэчна-судзінкавых і некаторых анкалагічных, якія з’яўляюцца двума вядучымі прычынамі заўчаснай смяротнасці ў свеце і ў РБ.
Рацыён харчавання сучаснага чалавека вельмі незбалансаваны. Па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя чалавецтва пераядае крухмалазмяшчальных прадуктаў (хлеба, бульбы) – на 10%, цукру – на 30 – 35%; недаядае мяса – на 25%, малака – на 30%, гародніны і садавіны – на 45 – 50%.
Не лепшым чынам сілкуюцца і беларусы. Па дадзеных шматгадовых даследаванняў НДІ харчавання РАМН, у нашым рацыёне недастаткова раслінных і жывёльных бялкоў, карысных харчовых валокнаў, мікранутрыентаў (вітамінаў і мінералаў), затое празмернасць тлушчаў, асабліва тлушчаў жывёльнага паходжання, халестэрыну, цукрозы. Пры гэтым часцяком сутачны рацыён нясе высокую каларыйнасць.
Незбалансаваны рацыён харчавання спрыяе з’яўленню залішняй вагі і атлусцення. Па дадзеных СААЗ, у свеце да 2016 года колькасць людзей, якія пакутуюць атлусценнем, перавысіць 2,3 мільярда чалавек.
Некалькі асноўных правілаў здаровага харчавання.
Ад таго, як арганізавана наша харчаванне, залежыць шмат (рост і колер валасоў, сэксуальная актыўнасць, персанальны пах, фігура), але асабліва – наша здароўе. Яго трэба берагчы ззамаладу, так што завязваем са знясільваючымі дыетамі, некантралюемым абжорствам і прыступаем да новага этапу нашага жыцця пад сцягам правільнага сілкавання!
Правільнае харчаванне – не дыета!
І гэта трэба зразумець адразу. У адрозненне ад правільнай сістэмы харчавання, усе дыеты кароткатэрміновыя, таму што на адной гародніне і вадзе чалавек доўга не працягне. Не толькі схуднее, а проста скокне. Затое правільнае харчаванне на працягу ўсяго жыцця проста неабходна! Бывайце прастуды, болькі і доўгі выбар са мноства дыет, праблемная скура і лішнія кілаграмы! Пісьменна падабраная сістэма сілкавання дапаможа зладзіцца са ўсімі гэтымі праблемамі.
Угаварыць сябе адмовіцца ад тлустага, хот-догаў і гамбургераў можа не кожны. Як і пры дыеце, тут ёсць правілы і забароны. І хоць іх не так шмат, але ўтаймаваць свае гастранамічныя жаданні і прыстасавацца да пэўнага рэжыму харчавання ўсё ж давядзецца. Цяжэй за ўсё ў першыя тыдні, калі кожны раз у краме ці рэстаране трэба будзе нагадваць сабе аб новых прынцыпах жыцця і крыху абмяжоўваць сябе. Затое якая трэніроўка характару! Заўзятым аматарам дыет, мабыць, будзе лягчэй на гэтым этапе. Але вось потым пачнуцца некаторыя праблемы, паколькі іх арганізм не абвык да працяглых перыядаў самаабмежавання ў ежы. Дарэчы, можна далучыць да рэжыму правільнага харчавання і сваю палоўку, удваіх усё ж такі лягчэй, ды і яна ўзрадуецца такому даверу з вашага боку.
Важна адзначыць, што для кожнага чалавека, які мае якія-небудзь хранічныя захворванні, зварот да лекара пры складанні схемы харчавання – абавязкова. Магчыма, спатрэбіцца не проста правільнае, а лячэбнае харчаванне. Сёння інфармацыі па гэтым пытанні ў розных даведніках афіцыйнай і народнай медыцыны дастаткова, але лепш здаць аналізы ў спецыялізаванай установе.
12 прынцыпаў правільнага харчавання
- Частата. Адно з галоўных правілаў правільнага харчавання – неабходна есці некалькі разоў у дзень, пажадана, не менш за 3-5 разоў, але невялікімі порцыямі і ў адзін і той жа час.
- Разнастайнасць. Сілкаванне павінна быць разнастайным і не занадта экстравагантным. Не трэба станавіцца маньякам-садамазахістам, якія спрабуюць сілком накарміць сябе якім-небудзь шпінатам або каляровай капустай, ненавіснымі з дзяцінства. Але ўсё ж зусім без пакут абысціся не атрымаецца. Колькасць тоўстай, смажанай, вострай і кіслай ежы давядзецца абмежаваць. Чалавечаму арганізму для нармальнага функцыянавання патрэбная вялікая колькасць арганічных і мінеральных рэчываў, і яны абавязкова павінны прысутнічаць у вашым рацыёне.
- Паступовасьць. Адразу адмовіцца ад звыклага рэжыму харчавання складана, таму ўключайце «здаровыя» прадукты ў свой рацыён паступова. Купіце сабе, ці падарыце сваёй дзяўчыне (жонцы, маме, бабулі, суседу – патрэбнае падкрэсліць) параварку. Яна захавае ўсе карысныя рэчывы, якія змяшчаюцца ў прадуктах, і пры гэтым засцеражэ вас ад тлушчаў. Таксама трэба скараціць спажыванне солі і цукру.
- Энергетычны баланс. Людзі – як зайцы з той вядомай рэкламы батарэек: не дойдуць да фінішу і не дабяруцца да вячэрніх радасцяў, калі запасы энергіі вычарпаюцца. Ежа павінна папаўняць нашы энергетычныя страты і сістэма харчавання павінна гэта ўлічваць
- Не забудзьцеся пра гены. Падбіраючы прадукты, паспрабуйце паглыбіцца ў генеалогію сваёй сям’і. Напрыклад, калі вашы продкі з Поўначы, то рыба і мясныя стравы вітаюцца ў вашай сістэме харчавання, а вось экзатычнай садавіне ўваход заказаны. Магчыма, гены яшчэ не паспелі “прывыкнуць” да такога віду ежы. Што, зрэшты, не мяшае вам паставіць невялікі эксперымент.
- Садавіна і гародніна неабходныя. Гэта адна з асноў правільнага харчавання. Яны абавязкова павінны прысутнічаць у вашым рацыёне. У іх утрымоўваюцца гэтак неабходныя нашаму арганізму харчовыя валокны і вітаміны. Недахоп садавіны ў рацыёне можа стаць чыннікам узмоцненай смагі (прыходзіцца шмат піць, павялічваецца нагрузка на сэрца і ныркі) і неабходнасці прымаць «банкавыя» вітаміны, якія значна адрозніваюцца ад прыродных аналогаў. Але не варта сілкавацца цэлымі днямі адной садавінай і салатамі, паколькі гэта вядзе да засмучэння страўніка і іншым праблемам, злучаным з працэсам стрававання, бо пратэіна ў гародніне, так скажам, замала.
- Дазіруйце тлушчы. Не адмаўляйцеся ад ежы, якая змяшчае тлушчы.
- Самае галоўнае, шануйце ўмеранасць ва ўсім. Не варта заганяць сябе ў нечалавечыя ўмовы, але і не ставіцца да сілкавання безадказна.
Прыгажосць і здароўе – у вашых руках, дакладней, у вас на талерцы. А што з імі рабіць і якой падліўкай запраўляць, вырашаць вам!
