Адзёр – вострае інфекцыйнае захворванне, узбуджальнікам якога з’яўляецца вірус адзёру.
Хвароба працякае з характэрнай ліхаманкай, паразай эпітэлія верхніх дыхальных шляхоў, слізістых абалонак вачэй і скурных пакроваў. Да вынаходства вакцын адзёр быў адной з галоўных прычын дзіцячай смяротнасці – менавіта таму хваробу называлі «дзіцячай чумой».
Як перадаецца вірус адзёру?
Перадача адбываецца пераважна паветрана-кропельным шляхам пры кашлі і чханні, асабістых кантактах або непасрэдным кантакце з інфікаванымі вылучэннямі з насаглоткі. У невакцынаваных дзяцей малодшага ўзросту (да 5 гадоў) адзначаецца самая высокая рызыка захворвання на адзёр і самую высокую рызыку развіцця ўскладненняў; дзеці больш старэйшага ўзросту пераносяць хваробу лягчэй. Адзін хворы на адзёр чалавек можа заразіць ад 12 да 18 неўакцынаваных або не хварэлі раней людзей.
Працягласць інкубацыйнага перыяду складае 9-11 дзён, а небяспечным для навакольных (заразным) чалавек становіцца за 2-3 дні да з’яўлення характэрнага сыпу.
Якія праявы адзёру?
Першы сімптом адзёру – значнае павышэнне тэмпературы прыкладна праз 10-12 дзён пасля заражэння. Працягласць ліхаманкавага перыяду складае 4-7 дзён. Затым з’яўляюцца катар, кашаль, пачырваненне вачэй і слёзацёк (кан’юктывіт) – і на гэтым этапе адзёр цяжка адрозніць ад звычайнай ВРВІ. У гэты перыяд хваробы характэрнай прыкметай адзёру могуць быць дробныя белаватыя высыпанні на ўнутранай паверхні шчок і вуснаў.
Праз некалькі дзён з’яўляецца характэрны пляміста-папулёзная сып, спачатку – на твары і верхняй частцы шыі. Прыкладна праз 3 дні сып распаўсюджваецца па целе і, у канчатковым выніку, з’яўляецца на руках і нагах. Сып захоўваецца на працягу 5-6 дзён і паступова знікае. З 5-га дня высыпанняў хворы лічыцца незаразным.
Плынь адзёру ў цэлым спрыяльнае, пасля перанесенай хваробы фармуецца ўстойлівы пажыццёвы імунітэт. Тым не менш, рызыка развіцця ўскладненняў дастаткова вялікая, асабліва ў дзяцей малодшага ўзросту і ў дарослых старэйшыя за 20 гадоў.
Якія ўскладненні ў адзёру?
Пры адзёру магчымыя разнастайныя ўскладненні, звязаныя з працай розных органаў і сістэм чалавечага арганізма – паразы цэнтральнай нервовай сістэмы (энцэфаліт і менінгіт), дыхальнай сістэмы (першасная каровая і другасная бактэрыяльная пнеўманія), страўнікава-кішачнага гасцінца (цяжкая дыярэя і звязанае з ёй абязводжванне) і інш.
Акрамя таго, вірус адру душыць дзейнасць імуннай сістэмы з фарміраваннем другаснага імунадэфіцыту. У выніку могуць развіцца цяжкія другасныя бактэрыяльныя ўскладненні, пераважна ў органах дыхання.
Адмысловай рызыцы развіцця цяжкіх ускладненняў падвяргаюцца жанчыны, інфікаваныя падчас цяжарнасці. У гэтым выпадку цяжарнасць можа скончыцца самаадвольным абортам ці заўчаснымі родамі.
Вакцынацыя – лепшая абарона!
Метадаў спецыфічнага лячэння адзёру не існуе, але захворванне можна прадухіліць пры дапамозе вакцынацыі – як самага бяспечнага і эфектыўнага спосабу абароны.
Для барацьбы з адзёрам вакцынацыя выкарыстоўваецца ўжо больш за 50 гадоў. Вакцынацыя жывой каравай вакцынай пачалася ў краінах Еўрапейскага рэгіёна з 1967 г. У 1971 г. створана камбінаваная (трохвалентная) вакцына супраць адзёру, эпідэмічнага паратыту і краснухі, якую з 1996 г. пачалі выкарыстоўваць у нашай краіне.
Вакцыны супраць адзёру валодаюць высокай эфектыўнасцю. Пасля ўвядзення адной дозы вакцыны, якая змяшчае каравы кампанент, у больш чым 95% прышчэпленых фармуецца доўгачасовая імунная абарона арганізма, пасля ўвядзення другой дозы эфектыўнасць дасягае практычна 100%. Такім чынам, для забеспячэння працяглай абароны патрабуецца дзве дозы вакцыны.
У Рэспубліцы Беларусь вакцынацыя супраць адзёру, эпідэмічнага паратыту і краснухі праводзіцца згодна з Нацыянальным календаром прафілактычных прышчэпак Рэспублікі Беларусь, устаноўленым пастановай Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 17.05.2018 № 42 «Аб прафілактычных прышчэпках», і складаецца з двух прафілактычных прышчэпак гадоў.
У цяперашні час імунізацыя супраць адзёру, эпідэмічнага паратыту і краснухі ў Рэспубліцы Беларусь ажыццяўляецца з выкарыстаннем камбінаванай вакцыны “Прыёрыкс”, вытворчасці GlaxoSmithKline Biologicals s.a., Бельгія.
Спецыялісты рэкамендуюць усім грамадзянам ад 18 гадоў і старэйшым:
- удакладніць свой прышчэпачны статус супраць адзёру ў тэрытарыяльнай арганізацыі аховы здароўя;
- зрабіць прафілактычныя прышчэпкі супраць адзёру, калі адсутнічаюць дакументальныя звесткі аб вакцынацыі супраць адзёру, аб перанесенай адзёру, аб выніках сералагічнага даследавання крыві, якое пацвярджае наяўнасць ахоўных узроўняў IgG-антыцелаў да віруса адзёру, або калі маюцца дакументальныя звесткі толькі пра адну прафілактычную прышчэпку супраць адзёру.
Інфармацыя падрыхтавана лекарам па медыцынскай прафілактыцыБабенка А.А. па матэрыялах адкрытых крыніц у Інтэрнеце і сайта rcheph.by
